Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

dictionis N F

  • 1 dictiō

        dictiō ōnis, f    [DIC-], a saying, speaking, uttering, delivery: testimoni, i. e. the right of giving testimony, T.: causae, a pleading.—Esp., in the phrase, iuris dictio, the administration of justice: ut iuris dictionem cum ferro conferatis: praeturae iuris dictio, jurisdiction.—Style, diction: oratoriae: popularis: dictioni operam dare, oratory.—A conversation, colloquy, Ta.— An oracular response, prediction, L.
    * * *
    saying; prediction; jurisdiction; pleading/defense; delivery/speech; language

    Latin-English dictionary > dictiō

  • 2 opīmus

        opīmus adj.,    fat, plump, corpulent: boves: me reducit opimum, H.—Rich, fertile, fruitful: regio: campi, L.: Larisa, H.—Fig., enriched, rich: praedā: accusatio, gainful: alterius macrescit rebus opimis, i. e, prosperity, H.—Rich, abundant, copious, sumptuous, noble, splendid: praeda: dapes, V.: opus casibus, i. e. crowded with changes of fortune, Ta.: animam exhalare opimam, victorious, Iu.: opima spolia, arms wrested by a general from a general, L.: cur non daret opima spolia victus aut victor caperet, i. e. engage in single conflict, L.: belli decus, noble, Cu.: triumphus, H.— In rhet., gross, overloaded: dictionis genus.
    * * *
    opima, opimum ADJ
    rich, fertile; abundant; fat, plump

    Latin-English dictionary > opīmus

  • 3 repudiō

        repudiō āvī, ātus, āre    [repudium], to cast off, put away, reject: Repudiatus repetor, T.— To reject, refuse, scorn, disdain, repudiate: sequestremne Plancium? respuerent aures... repudiarent, would scout (the suggestion): consilium senatūs a re p., deprive the state of, etc.: duces, Cs.: eloquentia a philosophis repudiata: condicionem aequissimam: populi R. gratiam, Cs.: consilium, T.: opimum dictionis genus funditus: ista securitas multis locis repudianda.
    * * *
    repudiare, repudiavi, repudiatus V
    reject; repudiate; scorn

    Latin-English dictionary > repudiō

  • 4 salūbritās

        salūbritās ātis, f    [salubris], healthfulness, wholesomeness, salubrity: tum salubritatis, tum pestilentiae signa: aquarum, L.—Fig., healthfulness: (a iuris consultis) salubritas quaedam, ab iis qui dicunt, salus ipsa petitur, i. e. the means of safety... safety: Atticae dictionis, healthy vigor. —Health, soundness, vigor: sensim toto corpore salubritas percipi potuit, Cu.: corporum, Ta.
    * * *
    good health; wholesomeness

    Latin-English dictionary > salūbritās

  • 5 sēmōtus

        sēmōtus adj.    [P. of semoveo], remote, distant, far removed, retired: conloquium petunt semoto a militibus loco, Cs.: arcana semotae dictionis, i. e. confidences, Ta.— Plur n. as subst: terris semota, H.
    * * *
    semota, semotum ADJ
    distant, remote

    Latin-English dictionary > sēmōtus

  • 6 sententiōsus

        sententiōsus adj.    [sententia], full of meaning, pithy, sententious: genus dictionis.
    * * *
    sententiosa, sententiosum ADJ
    pithy, sententious

    Latin-English dictionary > sententiōsus

  • 7 adscisco

    a-scisco ( adsc-, Lachm., Baiter, Dietsch, Weissenb., K. and H., Halm in Tac.; asc-, Merk., Kayser, Rib., Halm in Nep.), īvi (in ante-class. and class. Lat. never ii), ītum, 3, v. a.
    I.
    A.. Lit., to take or receive a thing with knowledge (and approbation), to approve, receive as true:

    cum jussisset populus Romanus aliquid, si id ascivissent socii populi ac Latini, etc.,

    Cic. Balb. 8, 20:

    quas (leges) Latini voluerunt, asciverunt,

    id. ib. 8, 20, §

    21: quibus (scitis) adscitis susceptisque,

    id. Leg. 2, 5:

    tu vero ista ne adsciveris neve fueris commenticiis rebus assensus,

    id. Ac. 2, 40, 125:

    ne labar ad opinionem, et aliquid adsciscam et comprobem incognitum,

    id. ib. 2, 45, 138.—
    B.
    Of persons, to receive or admit one in some capacity ( as citizen, ally, son, etc.):

    dominos acrīs adsciscunt,

    Lucr. 5, 87; 6, 63:

    perficiam ut hunc A. Licinium non modo non segregandum, cum sit civis, a numero civium, verum etiam, si non esset, putetis asciscendum fuisse,

    Cic. Arch. 2 fin.; cf. id. Balb. 13:

    [aliā (civitate) ascitā],

    Nep. Att. 3, 1 Halm:

    Numam Pompilium... regem alienigenam sibi ipse populus adscivit eumque ad regnandum Romam Curibus adscivit,

    Cic. Rep. 2, 13:

    aliquem patronum,

    id. Pis. 11, 25:

    socios sibi ad id bellum Osismios, etc., adsciscunt,

    Caes. B. G. 3, 9, 10; so id. ib. 1, 5, 4:

    socius adscitus,

    Sall. C. 47, 1:

    aliquem ducem, Auct. B. Alex. 59, 2: qui non asciverit ultro Dardanium Aenean generumque acceperit urbi,

    Verg. A. 11, 471:

    gener inde provecto annis adscitus,

    Liv. 21, 2; so Tac. H. 1, 59:

    ascivit te filium non vitricus, sed princeps,

    Plin. Pan. 7, 4:

    tribuni centurionesque adsciscebantur,

    Tac. H. 2, 5 fin.:

    aliquem successorem,

    Suet. Tib. 23 fin. al.—In the histt. also with in (in civitatem, societatem, senatum, nomen, etc.):

    adsciti simul in civitatem et patres,

    Liv. 6, 40, 4:

    simul in civitatem Romanam et in familias patriciorum adscitus,

    Tac. A. 11, 24:

    aliquem in numerum patriciorum,

    id. ib. 11, 25:

    inter patricios,

    id. Agr. 9:

    Chauci in commilitium adsciti sunt,

    id. A. 1, 60:

    aliquem in penates suos,

    id. H. 1, 15:

    aliquem in nomen,

    id. A. 3, 30; Suet. Claud. 39:

    aliquem in bona et nomen,

    id. Galb. 17.—
    II.
    Transf., in gen., to take or receive a person to one's self; of things, to appropriate to one's self, adopt (diff. from adjungere and assumere, by the accessory idea of exertion and mediation, or of personal reflection; cf. Herz. ad Caes. B. G. 3, 9, 10; Sall. C. 24, 3).
    1.
    Of persons:

    nemo oppressus aere alieno fuit, quem non ad hoc incredibile sceleris foedus asciverit,

    Cic. Cat. 2, 4 fin.:

    exsulibus omnium civitatium ascitis, receptis latronibus, etc.,

    Hirt. B. G. 8, 30:

    eā tempestate plurimos cujusque generis homines adscivisse dicitur,

    Sall. C. 24, 3:

    Veientes re secundā elati voluntarios undique ad spem praedae adsciverunt,

    Liv. 4, 31, 3; Tac. H. 2, 8:

    in conscientiam facinoris pauci adsciti,

    id. ib. 1, 25.— Poet.: asciscere for asciscere se or ascisci, to join or unite one's self to one (cf.. Accingunt omnes operi, Verg. A. 2, 235):

    ascivere tuo comites sub numine divae centum omnes nemorum,

    Grat. Cyn. 16.—
    2.
    Of things: Quae neque terra sibi adscivit nec maxumus aether, which neither the earth appropriates to itself nor etc., Lucr. 5, 473: Jovisque numen Mulciberi adscivit manus, Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23:

    sibi oppidum asciscere,

    Cic. Verr. 2, 4, 10:

    Ceres et Libera... quarum sacra populus Romanus a Graecis ascita et accepta tantā religione tuetur, etc.,

    id. ib. 2, 5, 72; so id. Har Resp. 13, 27; Ov. M. 15, 625 Heins., where Merk. reads acciverit (cf. Web. ad Luc. 8, 831):

    peregrinos ritus,

    Liv. 1, 20:

    Spem si quam ascitis Aetolum habuistis in armis,

    Verg. A. 11, 308:

    opimum quoddam et tamquam adipatae dictionis genus,

    Cic. Or 8, 25: nova (verba) adsciscere, * Hor. Ep. 2, 2, 119:

    quod ipsa natura adsciscat et reprobet,

    Cic. Fin. 1, 7, 23 (B. and K., sciscat et probet):

    adsciscere aut probare amicitiam aut justitiam,

    id. ib. 3, 21, 70; id. Leg. 1, 11:

    illa, quae prima sunt adscita naturā,

    id. Fin. 3, 5, 17 (cf. Beier ad Cic. Off. 3, 3, 13, p. 203): hanc consuetudinem [p. 172] lubenter ascivimus, id. Brut. 57, 209. —
    3.
    Sibi, like arrogo, to assume or arrogate something to one's self (very rare):

    eos illius expertes esse prudentiae, quam sibi asciscerent,

    Cic. de Or. 1, 19, 87:

    eloquentiae laudem uni sibi,

    Tac. A. 14, 52; cf. Cic. Dom. 36, 95.—
    * B.
    To order, decree, or approve also or further, = etiam sciscere:

    alterum (genus sacerdotum) quod interpretetur fatidicorum et vatium ecfata incognita, quae eorum senatus populusque adsciverit,

    Cic. Leg. 2, 8, ubi v. Moser.— ascītus, P. a. (opp. nativus, innatus, insitus), derived, assumed, foreign:

    in eo nativum quemdam leporem esse, non ascitum,

    Nep. Att. 4, 1 Halm:

    proles,

    Stat. S. 1, 1, 23;

    genitos esse vos mihi, non ascitos milites credite,

    Curt. 10, 3, 6:

    nec petit ascitas dapes,

    Ov. F. 6, 172.

    Lewis & Short latin dictionary > adscisco

  • 8 ascisco

    a-scisco ( adsc-, Lachm., Baiter, Dietsch, Weissenb., K. and H., Halm in Tac.; asc-, Merk., Kayser, Rib., Halm in Nep.), īvi (in ante-class. and class. Lat. never ii), ītum, 3, v. a.
    I.
    A.. Lit., to take or receive a thing with knowledge (and approbation), to approve, receive as true:

    cum jussisset populus Romanus aliquid, si id ascivissent socii populi ac Latini, etc.,

    Cic. Balb. 8, 20:

    quas (leges) Latini voluerunt, asciverunt,

    id. ib. 8, 20, §

    21: quibus (scitis) adscitis susceptisque,

    id. Leg. 2, 5:

    tu vero ista ne adsciveris neve fueris commenticiis rebus assensus,

    id. Ac. 2, 40, 125:

    ne labar ad opinionem, et aliquid adsciscam et comprobem incognitum,

    id. ib. 2, 45, 138.—
    B.
    Of persons, to receive or admit one in some capacity ( as citizen, ally, son, etc.):

    dominos acrīs adsciscunt,

    Lucr. 5, 87; 6, 63:

    perficiam ut hunc A. Licinium non modo non segregandum, cum sit civis, a numero civium, verum etiam, si non esset, putetis asciscendum fuisse,

    Cic. Arch. 2 fin.; cf. id. Balb. 13:

    [aliā (civitate) ascitā],

    Nep. Att. 3, 1 Halm:

    Numam Pompilium... regem alienigenam sibi ipse populus adscivit eumque ad regnandum Romam Curibus adscivit,

    Cic. Rep. 2, 13:

    aliquem patronum,

    id. Pis. 11, 25:

    socios sibi ad id bellum Osismios, etc., adsciscunt,

    Caes. B. G. 3, 9, 10; so id. ib. 1, 5, 4:

    socius adscitus,

    Sall. C. 47, 1:

    aliquem ducem, Auct. B. Alex. 59, 2: qui non asciverit ultro Dardanium Aenean generumque acceperit urbi,

    Verg. A. 11, 471:

    gener inde provecto annis adscitus,

    Liv. 21, 2; so Tac. H. 1, 59:

    ascivit te filium non vitricus, sed princeps,

    Plin. Pan. 7, 4:

    tribuni centurionesque adsciscebantur,

    Tac. H. 2, 5 fin.:

    aliquem successorem,

    Suet. Tib. 23 fin. al.—In the histt. also with in (in civitatem, societatem, senatum, nomen, etc.):

    adsciti simul in civitatem et patres,

    Liv. 6, 40, 4:

    simul in civitatem Romanam et in familias patriciorum adscitus,

    Tac. A. 11, 24:

    aliquem in numerum patriciorum,

    id. ib. 11, 25:

    inter patricios,

    id. Agr. 9:

    Chauci in commilitium adsciti sunt,

    id. A. 1, 60:

    aliquem in penates suos,

    id. H. 1, 15:

    aliquem in nomen,

    id. A. 3, 30; Suet. Claud. 39:

    aliquem in bona et nomen,

    id. Galb. 17.—
    II.
    Transf., in gen., to take or receive a person to one's self; of things, to appropriate to one's self, adopt (diff. from adjungere and assumere, by the accessory idea of exertion and mediation, or of personal reflection; cf. Herz. ad Caes. B. G. 3, 9, 10; Sall. C. 24, 3).
    1.
    Of persons:

    nemo oppressus aere alieno fuit, quem non ad hoc incredibile sceleris foedus asciverit,

    Cic. Cat. 2, 4 fin.:

    exsulibus omnium civitatium ascitis, receptis latronibus, etc.,

    Hirt. B. G. 8, 30:

    eā tempestate plurimos cujusque generis homines adscivisse dicitur,

    Sall. C. 24, 3:

    Veientes re secundā elati voluntarios undique ad spem praedae adsciverunt,

    Liv. 4, 31, 3; Tac. H. 2, 8:

    in conscientiam facinoris pauci adsciti,

    id. ib. 1, 25.— Poet.: asciscere for asciscere se or ascisci, to join or unite one's self to one (cf.. Accingunt omnes operi, Verg. A. 2, 235):

    ascivere tuo comites sub numine divae centum omnes nemorum,

    Grat. Cyn. 16.—
    2.
    Of things: Quae neque terra sibi adscivit nec maxumus aether, which neither the earth appropriates to itself nor etc., Lucr. 5, 473: Jovisque numen Mulciberi adscivit manus, Att. ap. Cic. Tusc. 2, 10, 23:

    sibi oppidum asciscere,

    Cic. Verr. 2, 4, 10:

    Ceres et Libera... quarum sacra populus Romanus a Graecis ascita et accepta tantā religione tuetur, etc.,

    id. ib. 2, 5, 72; so id. Har Resp. 13, 27; Ov. M. 15, 625 Heins., where Merk. reads acciverit (cf. Web. ad Luc. 8, 831):

    peregrinos ritus,

    Liv. 1, 20:

    Spem si quam ascitis Aetolum habuistis in armis,

    Verg. A. 11, 308:

    opimum quoddam et tamquam adipatae dictionis genus,

    Cic. Or 8, 25: nova (verba) adsciscere, * Hor. Ep. 2, 2, 119:

    quod ipsa natura adsciscat et reprobet,

    Cic. Fin. 1, 7, 23 (B. and K., sciscat et probet):

    adsciscere aut probare amicitiam aut justitiam,

    id. ib. 3, 21, 70; id. Leg. 1, 11:

    illa, quae prima sunt adscita naturā,

    id. Fin. 3, 5, 17 (cf. Beier ad Cic. Off. 3, 3, 13, p. 203): hanc consuetudinem [p. 172] lubenter ascivimus, id. Brut. 57, 209. —
    3.
    Sibi, like arrogo, to assume or arrogate something to one's self (very rare):

    eos illius expertes esse prudentiae, quam sibi asciscerent,

    Cic. de Or. 1, 19, 87:

    eloquentiae laudem uni sibi,

    Tac. A. 14, 52; cf. Cic. Dom. 36, 95.—
    * B.
    To order, decree, or approve also or further, = etiam sciscere:

    alterum (genus sacerdotum) quod interpretetur fatidicorum et vatium ecfata incognita, quae eorum senatus populusque adsciverit,

    Cic. Leg. 2, 8, ubi v. Moser.— ascītus, P. a. (opp. nativus, innatus, insitus), derived, assumed, foreign:

    in eo nativum quemdam leporem esse, non ascitum,

    Nep. Att. 4, 1 Halm:

    proles,

    Stat. S. 1, 1, 23;

    genitos esse vos mihi, non ascitos milites credite,

    Curt. 10, 3, 6:

    nec petit ascitas dapes,

    Ov. F. 6, 172.

    Lewis & Short latin dictionary > ascisco

  • 9 fabula

    1.
    fābŭla, ae, f. [fari], a narration, narrative, account, story; the subject of common talk.
    I.
    In gen. (mostly poet. and in post-Aug. prose;

    syn.: narratio, fasti, annales, res gestae, historia): additur fabulae, quo vulgo Sabini aureas armillas brachio laevo habuerint, pepigisse eam, etc.,

    Liv. 1, 11, 8:

    poëticae (opp. incorrupta rerum gestarum monumenta), id. praef. § 6: Ummidius, qui tam (non longa est fabula) dives, ut, etc.,

    Hor. S. 1, 1, 95; id. Ep. 1, 2, 6:

    mutato nomine de te fabula narratur,

    id. S. 1, 1, 70:

    asinaeque paternum Cognomen vertas in risum et fabula flas,

    the common talk, town's talk, id. Ep. 1, 13, 9; cf.:

    heu me, per urbem Fabula quanta fui!

    id. Epod. 11, 8:

    fabula (nec sentis) tota jactaris in urbe,

    you are talked of all over the city, Ov. Am. 8, 1, 21; cf. Suet. Aug. 70; id. Dom. 15; Mart. 3, 14:

    habes omnes fabulas urbis,

    Plin. Ep. 8, 18, 11:

    nova fabula,

    the news, Juv. 1, 145:

    semper formosis fabula poena fuit,

    Prop. 2, 32, 26 (3, 30, 26 M.):

    a diverticulo repetatur fabula,

    let us return to our story, Juv. 15, 72.—
    B.
    Transf., conversation (post-Aug.):

    ut fabulas quoque eorum et disputationes et arcana semotae dictionis penitus exciperem,

    conversations, Tac. Or. 2:

    praeceptores cum auditoribus suis fabulas habent,

    id. ib. 29; cf.:

    cum inter fabulas privatas sermo esset ortus, quanti, etc.,

    in private conversation, Lampr. Heliog. 25.—With a dependent clause:

    ne id accidat, quod cuipiam Thraco venisse usu, fabula est,

    is related, Gell. 19, 12, 6.—
    2.
    In vulg. lang. (like the Germ. Geschichte), affair, concern, matter:

    sed quid ego aspicio? quae haec fabula'st?

    what sort of an affair is this? Plaut. Pers. 5, 2, 11; Ter. And. 4, 4, 8.
    II.
    In partic. (freq. and class.), a fictitious narrative, a tale, story (syn.: apologus, narratio): narrationum tris accepimus species, fabulam, quae versatur in tragoediis atque carminibus non a veritate modo, sed etiam a forma veritatis remota, argumentum... historiam, etc., Quint. 2, 4, 2:

    haec res agetur nobis, vobis fabula,

    Plaut. Capt. prol. 52:

    peregrino narrare fabulas,

    id. Men. 5, 1, 24:

    num igitur me cogis etiam fabulis credere? quae delectationis habeant quantum voles... auctoritatem quidem nullam debemus nec fidem commenticiis rebus adjungere, etc.,

    Cic. Div. 2, 55, 113; cf.:

    fictis fabulis,

    id. Mil. 3, 8:

    antiquitas recepit fabulas, fictas etiam nonnumquam incondite,

    id. Rep. 2, 10; cf.:

    a fabulis ad facta venire,

    id. ib. 2, 2 fin.:

    minor fabulis habetur fides,

    id. ib. 2, 10:

    saepe fabulis fidem firmare (consuerant),

    Suet. Rhet. 1 med.;

    Liv. praef. § 6: non fabula rumor Ille fuit,

    Ov. M. 10, 561:

    fabulam inceptat,

    Ter. And. 5, 4, 22:

    quid tamen ista velit sibi fabula, ede,

    Hor. S. 2, 5, 61:

    fabulae!

    mere stories! stuff! nonsense! Ter. Heaut. 2, 3, 95; id. And. 1, 3, 19:

    ne convivialium fabularum simplicitas in crimen duceretur,

    Tac. A. 6, 11 fin.:

    sufficiunt duae fabulae, an tertiam poscis?

    Plin. Ep. 2, 20, 9.—In apposition:

    jam te premet nox fabulaeque Manes (= fabulosi, inanes),

    Hor. C. 1, 4, 16:

    civis et manes et fabula fies,

    Pers. 5, 152:

    nos jam fabula sumus,

    Ter. Hec. 4, 3, 14.—So of idle tales:

    ineptas et aniles fabulas devita,

    Vulg. 1 Tim. 4, 7 al.—
    B.
    Of particular kinds of poetry.
    1.
    Most freq., a dramatic poem, drama, play (syn.:

    ludus, cantus, actio, etc.): in full, fabula scaenica,

    Amm. 28, 1, 4;

    or, theatralis,

    id. 14, 6, 20:

    fabula ad actum scenarum composita,

    Quint. 5, 10, 9; cf. id. 11, 3, 73 sq.:

    Livianae fabulae non satis dignae, quae iterum legantur. Atque hic Livius primus fabulam, C. Clodio Caeci filio et M. Tuditano Cos. docuit,

    produced, Cic. Brut. 18, 72; v. doceo, II. init.; cf.: fabulam dare, under do, II. H.; so,

    facere,

    Varr. L. L. 5, 8:

    neque histrioni ut placeat, peragenda fabula est,

    Cic. de Sen. 19, 70:

    securus, cadat an recto stet fabula talo,

    Hor. Ep. 2, 1, 176:

    neve minor neu sit quinto productior actu Fabula,

    id. A. P. 190:

    M. Pacuvii nova fabula,

    Cic. Lael. 7, 24:

    Terentii,

    Hor. S. 1, 2, 21:

    Attae,

    id. Ep. 2, 1, 80 et saep.:

    in fabulis stultissima persona,

    Cic. Lael. 26, 100 et saep.— Transf.:

    non solum unum actum, sed totam fabulam confecissem,

    Cic. Phil. 2, 14, 34.—
    2.
    A fable (cf. apologus):

    fabularum cur sit inventum genus Brevi docebo, etc.,

    Phaedr. 3, prol. 33:

    quae (res) vel apologum, vel fabulam vel aliquam contineat irrisionem,

    Cic. Inv. 1, 17, 25:

    nota illa de membris humanis adversus ventrem discordantibus fabula,

    Quint. 5, 11, 19 (shortly before, fabella) et saep.—Prov.: Lupus in fabula (like the Engl., talk of the devil, and he will appear), of a person who comes just as we are talking about him, Ter. Ad. 4, 1, 21; Cic. Att. 13, 33, 4; so,

    lupus in sermone,

    Plaut. Stich. 4, 1, 71.
    2.
    făbŭla, v. fabulus.

    Lewis & Short latin dictionary > fabula

  • 10 familia

    fămĭlĭa, ae (with pater, mater, filius, and filia, the class. gen. sing. is usually in the archaic form familias; familiae also occurs, v. infra; gen.:

    familiai,

    Plaut. Am. 1, 1, 203; with the plur. of these words both the sing. and plur. of familia are used:

    patres familias, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 15, 43; id. Verr. 2, 3, 51, § 120 al.:

    patres familiarum,

    Cic. Att. 7, 14, 2; Sall. C. 43, 2; 51, 9, v. infra II. A. b.—On the form patribus familiis for familiae, patrum familiarum, etc., Cic. Verr. 2, 3, 79, § 183; id. Rosc. Am. 16, 48, v. Neue, Formenl. 1, p. 7), f. [famulus], the slaves in a household, a household establishment, family servants, domestics (not = family, i. e. wife and children, domus, or mei, tui, sui, etc., but v. II. A. 3 infra):

    nescio quid male factum a nostra hic familia est... ita senex talos elidi jussit conservis meis,

    Plaut. Mil. 2, 2, 11; 17; id. Trin. 2, 1, 28; id. Am. 4, 3, 10:

    neque enim dubium est, quin, si ad rem judicandum verbo ducimur, non re, familiam intelligamus, quae constet ex servis pluribus, quin unus homo familia non sit: verbum certe hoc non modo postulat, sed etiam cogit,

    Cic. Caecin. 19, 55; cf. Dig. 50, 16, 40, § 3; App. Mag. p. 304:

    vilicus familiam exerceat,

    Cato, R. R. 5, 2:

    familiae male ne sit,

    id. ib.:

    te familiae interdicere, ut uni dicto audiens esset,

    Cic. Rep. 1, 39:

    qui emeret eam familiam a Catone,

    id. Q. Fr. 2, 6, 5:

    cum insimularetur familia societatis ejus,

    id. Brut. 22, 85:

    conjugum et liberorum et familiarum suarum causa,

    id. N. D. 2, 63, 157:

    Petreius armat familiam,

    Caes. B. C. 1, 75, 2: alienae se familiae venali immiscuisse, Quint. 7, 2, 26:

    Aesopus domino solus cum esset familia,

    formed the entire establishment, Phaedr. 3, 19, 1.—Of the serfs belonging to a temple:

    illi Larini in Martis familia numerantur,

    Cic. Clu. 15, 43; cf. of the serfs, vassals of Orgetorix:

    die constituta causae dictionis Orgetorix ad judicium omnem suam familiam, ad hominum milia decem undique coëgit,

    Caes. B. G. 1, 4, 2.
    II.
    Transf.
    A.
    With the idea of house predominating.
    1.
    In gen., a house and all belonging to it, a family estate, family property, fortune: familiae appellatio varie accepta est: nam et in res et in personas deducitur;

    in res, ut puta in lege XII. tab. his verbis: AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO,

    Dig. 50, 16, 195; so,

    SI AGNATVS NEC ESCIT, GENTILIS FAMILIAM NANCITOR, Fragm. XII. Tab. in Collat. Legg. Mosaic. et Roman. tit. 16, § 4 (cf. agnatus): idcirco qui, quibus verbis erctum cieri oporteat, nesciat, idem erciscundae familiae causam agere non possit,

    Cic. de Or. 1, 56, 237; so,

    arbitrum familiae erciscundae postulavit,

    id. Caecin. 7, 19; cf.:

    familiae erciscundae,

    Dig. 10, tit. 2:

    decem dierum vix mihi est familia,

    means of support, Ter. Heaut. 5, 1, 36 Ruhnk.—
    b.
    Paterfamilias, materfamilias, etc., or paterfamiliae, materfamiliae, filiusfamilias, etc. (also written separately: pater familiae, mater familiae, etc.), the master of a house in respect to ownership, the proprietor of an estate, head of a family; the mistress of a house, matron; a son or daughter under the father's power, a minor: paterfamilias appellatur, qui in domo dominium habet, recteque hoc nomine appellatur, quamvis filium non habeat;

    non enim solam personam ejus, sed et jus demonstramus. Denique et pupillum patremfamilias appellamus,

    Dig. 50, 16, 195; cf. Sandars ad Just. Inst. 1, 8 prooem.—
    (α).
    Form familias:

    paterfamilias ubi ad villam venit,

    Cato, R. R. 2, 1:

    paterfamilias,

    Cic. Quint. 3, 11; id. Fragm. ap. Non. 497, 19 (Rep. 5, 3 ed. Mos.); Sen. Ben. 4, 27 fin.; Nep. Att. 4; 13 al.; cf., in gen., of a plain, ordinary citizen:

    sicut unus paterfamilias his de rebus loquor,

    id. de Or. 1, 29, 132; 1, 34, 159.—In plur.:

    patresfamilias, qui liberos habent, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 15, 43; 16, 48; id. Verr. 2, 3, 79, § 183 al.:

    (Demaratus) cum de matrefamilias Tarquiniensi duo filios procreavisset,

    Cic. Rep. 2, 19:

    materfamilias,

    id. Cael. 13, 32: id. Top. 3, 14; Dig. 50, 16, 46 al.—In plur.:

    uxoris duae formae: una matrumfamilias, etc.,

    Cic. Top. 3, 14; id. Fam. 5, 10, 1; id. Verr. 2, 1, 24, § 62 al.—

    In an inverted order: familias matres,

    Arn. 4, 152:

    illum filium familias patre parco ac tenaci habere tuis copiis devinctum non potes,

    Cic. Cael. 15, 36:

    filiusfamilias,

    Dig. 14, 6, 1 sq. al.:

    tu filiafamilias locupletibus filiis ultro contulisti,

    Sen. Cons. ad Helv. 14.—
    (β).
    Form familiae:

    ex Amerina disciplina patrisfamiliae rusticani,

    Cic. Rosc. Am. 41, 120; so,

    pater familiae,

    Caes. B. G. 6, 19, 3; Liv. 1, 45, 4; Sen. Ep. 47 med.; Tac. Or. 22 al.: familiae mater, Enn. ap. Fest. p. 258 Müll.—In plur.:

    pauci milites patresque familiae,

    Caes. B. C. 2, 44, 1; Gracch. ap. Charis. p. 83 P.: Liv. 5, 30 fin.:

    matrem familiae tuam purpureum amiculum habere non sines?

    Liv. 34, 7, 3:

    mater familiae,

    id. 39, 53, 3; Tert. Verg. Vel. 11.— In plur.: matresfamiliae, Varr. ap. Charis. p. 83 P.; Caes. B. G. 1, 50, 4; 7, 26, 3; 7, 47, 5; id. B. C. 2, 4, 3.—
    (γ).
    In gen. plur.: civium Romanorum quidam sunt patresfamiliarum, alii filiifamiliarum, quaedam matresfamiliarum, quaedam filiaefamiliarum. Patresfamiliarum sunt, qui sunt suae potestatis, sive puberes sive impuberes;

    simili modo matresfamiliarum, filii vero et filiaefamiliarum, qui sunt in aliena potestate,

    Dig. 1, 6, 4: patresfamiliarum, Sisenn. ap. Varr. L. L. 8, § 73 Müll.; Suet. Calig. 26 fin.:

    matresfamiliarum,

    Sall. C. 51, 9:

    filiifamiliarum,

    id. ib. 43, 2; Tac. A. 3, 8; 11, 13:

    filiaefamiliarum,

    Dig. 14, 6, 9, § 2:

    patrumfamiliarum,

    ib. 50, 16, 195.—
    2.
    In respect to relationship, a family, as part of a gens:

    addere nostrae lepidam famam familiae,

    Plaut. Trin. 2, 2, 98:

    sororem despondere in fortem familiam,

    id. ib. 5, 2, 9: item appellatur familia plurium personarum, quae ab ejusdem ultimi genitoris sanguine proficiscuntur, sicuti dicimus familiam Juliam. Mulier autem familiae [p. 724] suae et caput et finis est, Dig. 50, 16, 195 fin.:

    qua in familia laus aliqua forte floruerit, hanc fere, qui sunt ejusdem stirpis, cupidissime persequuntur,

    Cic. Rab. Post. 1, 2: EX EA FAMILIA... IN EAM FAMILIAM, Fragm. XII. Tab. ap. Dig. 50, 16, 195:

    commune dedecus familiae, cognationis, nominis,

    Cic. Clu. 6, 16:

    Laeliorum et Muciorum familiae,

    id. Brut. 72, 252; id. Off. 2, 12 fin.:

    nobilissima in familia natus,

    id. Rep. 1, 19:

    ex familia vetere et illustri,

    id. Mur. 8, 17:

    primus in eam familiam attulit consulatum,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    hospes familiae vestrae,

    id. Lael. 11, 37:

    Sulla gentis patriciae nobilis fuit, familia prope jam exstincta majorum ignavia,

    Sall. J. 95, 3 et saep.—
    b.
    Transf.:

    libros, qui falso viderentur inscripti, tamquam subditicios, summovere familiā, permiserunt sibi,

    Quint. 1, 4, 3.—
    3.
    In gen., a family, the members of a household, = domus (rare):

    salutem dicit Toxilo Timarchides et familiae omni,

    Plaut. Pers. 4, 3, 32:

    si haec non nubat, fame familia pereat,

    id. Cist. 1, 1, 46:

    ne pateretur Philippi domus et familiae inimicissimos stirpem interimere,

    Nep. Eum. 6, 3.—
    B.
    A company, sect, school, troop (rare but class.):

    cum universi in te impetum fecissent, tum singulae familiae litem tibi intenderent,

    Cic. de Or. 1, 10 42:

    familia tota Peripateticorum,

    id. Div. 2, 1, 3; cf.:

    Aristoteles, Xenocrates, tota illa familia,

    id. Fin. 4, 18, 49:

    familiae dissentientes inter se,

    id. de Or. 3, 16, 21:

    familia gladiatorum... familia Fausti,

    id. Sull. 19, 54:

    lanistarum,

    Suet. Aug. 42: tironum, a company of young soldiers, Cod. Th. 10, 1; Amm. 20, 4 med.—A troop or company of players, Plaut. Men. prol. 74.—
    2.
    Ducere familiam, in gen., to lead a company, i. e. to be at the head, be the first:

    Lucius quidem, frater ejus, familiam ducit,

    Cic. Phil. 5, 11, 30; cf.:

    accedit etiam, quod familiam ducit in jure civili, singularis memoria summa scientia,

    id. Fam. 7, 5, 3:

    gravissima illa vestra sententia, quae familiam ducit,

    id. Fin. 4, 16, 45.

    Lewis & Short latin dictionary > familia

  • 11 insuavitas

    insŭāvĭtas, ātis, f. [insuavis], unpleasantness, disagreeableness (post-class.):

    per insuavitatem medentur,

    Tert. ad Martyr. 3;

    Poen. 10: dictionis,

    Gell. 1, 21, 4; Cael. Aur. Acut. 2, 19, 115.

    Lewis & Short latin dictionary > insuavitas

  • 12 opima

    ŏpīmus, a, um, adj. [ob, and obsolete pimo, to swell, make fat; akin to Gr. piôn, pimelê; cf. pinguis], fat, rich, plump, corpulent; of a country, etc., rich, fertile, fruitful.
    I.
    Lit.:

    regio opima et fertilis,

    Cic. Imp. Pomp. 6, 14:

    campus,

    Liv. 31, 41:

    arva,

    Verg. A. 2, 782:

    Larissa,

    Hor. C. 1, 7, 11:

    vitis,

    Plin. 14, 3, 4, § 36.—Of living beings:

    boves,

    Cic. Tusc. 5, 34, 100:

    victima,

    Plin. 10, 21, 24, § 49:

    habitus corporis,

    Cic. Brut. 16, 64:

    stabulis qualis leo saevit opimis,

    of fat cattle, Val. Fl. 6, 613.— Comp.:

    membra opimiora,

    Gell. 5, 14, 25.— Sup.:

    boves septem opimissimos,

    Tert. ad Nat. 2, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    Enriched, rich:

    opimus praedā,

    Cic. Verr. 2, 1, 50, § 132:

    accusatio,

    enriching, gainful, id. Fl. 33, 81:

    alterius macrescit rebus opimis,

    i. e. prosperity, Hor. Ep. 1, 2, 57:

    cadavera,

    from which their spoilers enrich themselves, Val. Fl. 3, 143:

    opus opimum casibus,

    rich in events, Tac. H. 1, 2.—
    B.
    In gen., rich, abundant, copious, sumptuous, noble, splendid: dote altili atque opimā, Plaut. Fragm. ap. Non. 72, 18:

    divitiae,

    id. Capt. 2, 2, 31:

    opima praeclaraque praeda,

    Cic. Rosc. Am. 3, 8:

    dapes,

    Verg. A. 3, 224:

    quaestus,

    Plin. 10, 51, 72, § 142:

    palma negata macrum, donata reducit opimum,

    Hor. Ep. 2, 1, 181:

    animam exhalare opimam,

    victorious, Juv. 10, 281. —So esp.:

    opima spolia,

    the arms taken on the field of battle by the victorious from the vanquished general, the spoils of honor, Liv. 1, 10; 4, 20; cf.:

    aspice, ut insignis spoliis Marcellus opimis Ingreditur,

    Verg. A. 6, 856.—Also, in gen., the arms taken from an enemy's general in single combat, Liv. 23, 46; Verg. A. 10, 449; cf. Fest. p. 186 Müll.:

    opimum belli decus,

    honorable, high, noble, Curt. 7, 4, 40:

    triumphus,

    Hor. C. 4, 4, 51:

    gloria,

    Val. Max. 4, 4, 10 fin. —As subst.: ŏpīma, ōrum, n., honorable spoils, Plin. Pan. 17.—
    C.
    In rhet., gross, overloaded:

    opimum quoddam et tamquam adipale dictionis genus,

    Cic. Or. 8, 25:

    Pindarus nimis opimā pinguique facundiā esse existimabatur,

    Gell. 17, 10, 8.— Hence, adv.: ŏpīmē, richly, sumptuously, splendidly (ante-class.):

    instructa domus opime atque opipare,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 6; Varr. L. L. 5, § 92 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > opima

  • 13 opimus

    ŏpīmus, a, um, adj. [ob, and obsolete pimo, to swell, make fat; akin to Gr. piôn, pimelê; cf. pinguis], fat, rich, plump, corpulent; of a country, etc., rich, fertile, fruitful.
    I.
    Lit.:

    regio opima et fertilis,

    Cic. Imp. Pomp. 6, 14:

    campus,

    Liv. 31, 41:

    arva,

    Verg. A. 2, 782:

    Larissa,

    Hor. C. 1, 7, 11:

    vitis,

    Plin. 14, 3, 4, § 36.—Of living beings:

    boves,

    Cic. Tusc. 5, 34, 100:

    victima,

    Plin. 10, 21, 24, § 49:

    habitus corporis,

    Cic. Brut. 16, 64:

    stabulis qualis leo saevit opimis,

    of fat cattle, Val. Fl. 6, 613.— Comp.:

    membra opimiora,

    Gell. 5, 14, 25.— Sup.:

    boves septem opimissimos,

    Tert. ad Nat. 2, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    Enriched, rich:

    opimus praedā,

    Cic. Verr. 2, 1, 50, § 132:

    accusatio,

    enriching, gainful, id. Fl. 33, 81:

    alterius macrescit rebus opimis,

    i. e. prosperity, Hor. Ep. 1, 2, 57:

    cadavera,

    from which their spoilers enrich themselves, Val. Fl. 3, 143:

    opus opimum casibus,

    rich in events, Tac. H. 1, 2.—
    B.
    In gen., rich, abundant, copious, sumptuous, noble, splendid: dote altili atque opimā, Plaut. Fragm. ap. Non. 72, 18:

    divitiae,

    id. Capt. 2, 2, 31:

    opima praeclaraque praeda,

    Cic. Rosc. Am. 3, 8:

    dapes,

    Verg. A. 3, 224:

    quaestus,

    Plin. 10, 51, 72, § 142:

    palma negata macrum, donata reducit opimum,

    Hor. Ep. 2, 1, 181:

    animam exhalare opimam,

    victorious, Juv. 10, 281. —So esp.:

    opima spolia,

    the arms taken on the field of battle by the victorious from the vanquished general, the spoils of honor, Liv. 1, 10; 4, 20; cf.:

    aspice, ut insignis spoliis Marcellus opimis Ingreditur,

    Verg. A. 6, 856.—Also, in gen., the arms taken from an enemy's general in single combat, Liv. 23, 46; Verg. A. 10, 449; cf. Fest. p. 186 Müll.:

    opimum belli decus,

    honorable, high, noble, Curt. 7, 4, 40:

    triumphus,

    Hor. C. 4, 4, 51:

    gloria,

    Val. Max. 4, 4, 10 fin. —As subst.: ŏpīma, ōrum, n., honorable spoils, Plin. Pan. 17.—
    C.
    In rhet., gross, overloaded:

    opimum quoddam et tamquam adipale dictionis genus,

    Cic. Or. 8, 25:

    Pindarus nimis opimā pinguique facundiā esse existimabatur,

    Gell. 17, 10, 8.— Hence, adv.: ŏpīmē, richly, sumptuously, splendidly (ante-class.):

    instructa domus opime atque opipare,

    Plaut. Bacch. 3, 1, 6; Varr. L. L. 5, § 92 Müll.

    Lewis & Short latin dictionary > opimus

  • 14 oratio

    I.
    In gen., the connection of words to express thought:

    non est autem in verbo modus hic, sed in oratione, id est, in continuatione verborum,

    Cic. 3, 42, 167.
    1.
    Speech, the power or faculty of speech, the habit or use of language:

    quae (ferae) sunt rationis et orationis expertes,

    Cic. Off. 1, 16, 50:

    natura vi rationis hominem conciliat homini et ad orationis et ad vitae societatem,

    id. ib. 1, 4, 12.—
    2.
    Speech, language, utterance; opp. to fact, action, etc.:

    lenitudo orationis, mollitudo corporis,

    Cic. Tusc. 5, 16, 46:

    idque videns Epicurus re tollit, oratione relinquit deos,

    id. N. D. 1, 44, 123:

    qui sunt leves locutores... eorum orationem bene existimatum est in ore nasci, non in pectore,

    Gell. 1, 15, 1:

    nam quid te igitur rettulit beneficum esse oratione, si ad rem auxilium emortuum est,

    Plaut. Ep. 1, 2, 19:

    ut in vitā, sic in oratione, nihil est difficilius quam quid deceat videre,

    Cic. Or. 21, 70: qualis homo ipse esset, talem ejus esse orationem;

    orationi autem facta similia, factis vitam,

    id. Tusc. 5, 16, 47:

    partes igitur orationis secundum dialecticos duae, nomen et verbum,

    parts of speech, Prisc. 2, 4, 15.—
    3.
    Hence, a mode of speaking; a kind, manner, style of speech; language:

    quin tu istanc orationem hinc veterem atque antiquam amoves. Nam proletario sermone nunc utere,

    Plaut. Mil. 3, 1, 155: nam opulenti cum loquuntur pariter atque ignobiles, eadem dicta eademque oratio aequa non aeque valet, Enn. ap. Gell. 11, 4, 3: quam tibi ex ore orationem duriter dictis dedit, id. ap. Non. p. 512, 8:

    aliam nunc mihi orationem despoliato praedicas,

    Plaut. As. 1, 3, 52: Creta est profecto horum hominum oratio, quam orationem [p. 1275] hanc aures dulce devorant, id. Poen. 5, 2, 9:

    (Andria et Perinthia) non ita sunt dissimili argumento, sed tamen Dissimili oratione,

    Ter. And. prol. 11.—Esp. (in gram.): oratio obliqua, indirect speech, the use of dependent clauses in citing the language of others:

    quam (orationem) obliquam Pompeius Trogus exposuit (opp. to conciones directae),

    Just. 38, 3, 11.—Hence,
    4.
    Mode of speech, language, use of language, style:

    mollis est enim oratio philosophorum,

    Cic. Or. 19, 64:

    (fabulae) tenui oratione et scripturā levi,

    Ter. Phorm. prol. 5:

    ut Stoicorum est astrictior oratio aliquantoque contractior, quam aures populi requirunt, sic illorum (Peripateticorum) liberior et latior, quam patitur consuetudo judiciorum et fori,

    Cic. Brut. 31, 120:

    orationem Latinam efficies profecto legendis nostris pleniorem,

    id. Off. 1, 1, 2; cf. id. ib. 1, 1, 1.—
    5.
    Esp., the language of any people or nation:

    Timaeus in historiis quas oratione Graecā composuit,

    Gell. 11, 1, 1:

    semper cum Graecis Latina (exempla) conjunxi... ut par sis in utriusque orationis facultate,

    Cic. Off. 1, 1, 1.—
    II.
    In partic., formal language, artificial discourse, set speech (opp. to sermo, ordinary speech, conversational language):

    mollis est oratio philosophorum et umbratilis, nec verbis instructa popularibus nec vincta numeris, sed soluta liberius: itaque sermo potiusquam oratio dicitur. Quamquam enim omnis locutio oratio est, tamen unius oratoris locutio hoc proprio dignata nomine est,

    Cic. Or. 19, 64; cf.:

    et quoniam magna vis orationis est eaque duplex, altera contentionis, altera sermonis, contentio disceptationibus tribuatur judiciorum, contionum, senatus, sermo in circulis, disputationibus, congressionibus familiarium versetur, sequatur etiam convivia,

    id. Off. 1, 37, 132.—Hence,
    B.
    A set speech, harangue, discourse, oration:

    (oratio) ut gravis, ut suavis, ut erudita sit, ut liberalis, ut polita, ut sensus, ut doloris habeat quantum opus sit, non est singulorum articulorum: in toto spectantur haec corpore, etc.,

    Cic. de Or. 3, 25, 96; cf.

    the context: illam orationem disertam sibi et oratoriam videri, fortem et virilem non videri,

    id. ib. 1, 54, 231:

    hanc habere orationem mecum principio institit,

    Ter. Hec. 3, 3, 21:

    pleraeque scribuntur orationes habitae jam, non ut habeantur,

    Cic. Brut. 24, 91:

    non est haec oratio habenda apud imperitam multitudinem,

    id. Mur. 29, 61:

    ignarus faciundae ac poliendae orationis,

    id. de Or. 1, 14, 63:

    in orationibus hisce ipsis judiciorum, contionum, senatus,

    id. ib. 1, 16, 73:

    quanta illa, di immortales, fuit gravitas, quanta in oratione majestas! sed adfuistis, et est in manibus oratio,

    id. Lael. 25, 96:

    qui orationem adversus rem publicam habuissent, eorum bona in publicum adducebat,

    Caes. B. C. 2, 18, 5:

    ab adulescentiā confecit orationes,

    Nep. Cat. 3, 3:

    Catonis aliae acerbae orationes extant, etc.,

    Liv. 39, 42, 6:

    oratio plebi acceptior,

    id. 3, 69:

    accurata et polita,

    Cic. Brut. 95, 326:

    longa,

    Liv. 34, 5:

    acris et vehemens,

    Quint. 5, 13, 25:

    admirabilis,

    Cic. de Or. 3, 25, 94:

    angusta et concisa, opp. collata et diffusa,

    id. Or. 56, 187:

    aspera, tristis, horrida, neque perfecta neque conclusa, opp. laevis et structa et terminata,

    id. ib. 5, 20:

    circumcisa et brevis,

    Plin. Ep. 1, 20, 4:

    rotunda et undique circumcisa,

    Quint. 8, 5, 27:

    cohaerens,

    Cic. de Or. 3, 44, 173:

    concinna,

    id. ib. 3, 25, 98:

    stabilis, opp. volubilis,

    id. Or. 56, 187.—
    III.
    Transf.
    A.
    The power of oratory, eloquence:

    tantam vim habet illa, quae recte a bono poëtā dicta est, flexamina atque omnium regina rerum oratio, ut non modo inclinantem excipere aut stantem inclinare, sed etiam adversantem ac repugnantem ut imperator fortis ac bonus capere possit,

    Cic. de Or. 2, 44, 187:

    satis in eo fuisse orationis atque ingenii,

    id. Brut. 45, 165:

    non enim verendum est ne te in tam bonā causā deficiat oratio,

    Lact. 2, 3.—
    B.
    Prose (opp. to poetry):

    et in poëmatis et in oratione,

    Cic. Or. 21, 70.—
    C.
    (In gram.) A sentence, a clause expressing a complete sense:

    oratio est ordinatio dictionum congrua sententiam perfectam demonstrans,

    Prisc. 2, 4, 15:

    oratio dicitur liber rhetoricus, necnon unaquaeque dictio hoc saepe nomine nuncupatur cum plenam ostendit sententiam,

    id. ib.: defectio litterae, et syllabae, et dictionis, et orationis, id. 17, 1, 5.—
    D.
    (Under the empire.) An imperial message, rescript:

    orationes ad senatum missae,

    Suet. Ner. 15:

    oratio principis per quaestorem ejus audita est,

    Tac. A. 16, 27:

    orationesque in senatu recitaret etiam quaestoris vice,

    Suet. Tit. 6; cf. id. Aug. 65.—
    E.
    A prayer, an address to the Deity (eccl. Lat.):

    respice ad orationem servi tui,

    Vulg. 3 Reg. 8, 28:

    per orationes Dominum rogantes,

    id. 2 Macc. 10, 16:

    pernoctans in oratione Dei,

    id. Luc. 6, 12.—Also absol., prayer, the habit or practice of prayer:

    perseverantes in oratione,

    Vulg. Act. 1, 14:

    orationi instate,

    id. Col. 4, 2; cf. Gell. 13, 22, 1.

    Lewis & Short latin dictionary > oratio

  • 15 repudiata

    rĕpŭdĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [repudium], t. t.
    A.
    Of persons married or betrothed, to cast off, put away, divorce, repudiate (cf. reicio):

    sponsas admodum adulescens duas habuit... priorem... virginem adhuc repudiavit,

    Suet. Claud. 26:

    uxorem,

    id. Caes. 79; so id. Tib. 35 fin.:

    Liviam repudiatam relegavit,

    id. Calig. 25:

    ob hoc repudiatus,

    id. Gram. 3; Quint. 4, 2, 98; 8, 5, 31:

    si repudiatur miles, mulier mecum perit,

    Plaut. Truc. 4, 1, 8; cf.:

    repudiatus repetor,

    Ter. And. 1, 5, 14:

    sponsum,

    Suet. Caes. 21; id. Gram. 3:

    (mulier marito) amatorium dedit, repudiavit,

    Quint. 7, 8, 2:

    repudiari etiam futurum matrimonium potest,

    Dig. 50, 16, 191.—
    B.
    To reject, refuse to accept an inheritance:

    si heres bona repudiaverit,

    Dig. 37, 14, 21 fin.:

    fideicommissum,

    ib. 31, 1, 35:

    hereditatem,

    ib. 31, 1, 77, § 31:

    legatum a se,

    ib. 33, 5, 10:

    voluntatem defuncti,

    ib. 32, 1, 80.—
    II.
    Transf., in gen., to reject, refuse; to scorn, disdain, repudiate (very freq. and good prose;

    syn.: reprobo, aspernor, respuo): cujus vota et preces a vestris mentibus repudiare debetis,

    Cic. Clu. 70, 201:

    consilium senatūs a re publicā,

    to remove, withdraw from the State, id. de Or. 3, 1, 3:

    repudia istos comites,

    Plaut. Merc. 5, 2, 30:

    duces,

    Caes. B. C. 2, 32:

    nobilitatem supplicem,

    Cic. Planc. 20, 50:

    eloquentia haec forensis spreta a philosophis et repudiata,

    id. Or. 3, 13; cf.:

    repudiata rejectaque legatio,

    id. Phil. 9, 6, 15; Quint. 3, 6, 33:

    genus totum liberi populi,

    Cic. Rep. 1, 32, 49:

    condicionem,

    Plaut. Trin. 2, 4, 54; Cic. Quint. 14, 46:

    beneficium,

    Plaut. Trin. 3, 2, 11; cf.:

    gratiam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 40:

    consilium,

    Ter. And. 4, 3, 18:

    legem,

    Cic. Lael. 25, 96:

    patrocinium voluptatis (corresp. to vituperare),

    id. Fin. 2, 21, 67:

    provinciam,

    id. Phil. 3, 10, 26:

    opimum dictionis genus funditus,

    id. Or. 8, 25:

    ista securitas multis locis repudianda,

    id. Lael. 13, 47:

    iracundia omnibus in rebus repudianda,

    id. Off. 1, 25, 89:

    virtus, quam sequitur caritas, minime repudianda est,

    id. Lael. 17, 61.—Hence, part.: rĕpŭdĭātus, a, um; as subst.: rĕpŭ-dĭāta, ae, f., a divorced wife:

    sin autem vidua, vel repudiata,

    Vulg. Lev. 22, 13; id. Num. 30, 10; cf. id. Ezech. 44, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > repudiata

  • 16 repudiatus

    rĕpŭdĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [repudium], t. t.
    A.
    Of persons married or betrothed, to cast off, put away, divorce, repudiate (cf. reicio):

    sponsas admodum adulescens duas habuit... priorem... virginem adhuc repudiavit,

    Suet. Claud. 26:

    uxorem,

    id. Caes. 79; so id. Tib. 35 fin.:

    Liviam repudiatam relegavit,

    id. Calig. 25:

    ob hoc repudiatus,

    id. Gram. 3; Quint. 4, 2, 98; 8, 5, 31:

    si repudiatur miles, mulier mecum perit,

    Plaut. Truc. 4, 1, 8; cf.:

    repudiatus repetor,

    Ter. And. 1, 5, 14:

    sponsum,

    Suet. Caes. 21; id. Gram. 3:

    (mulier marito) amatorium dedit, repudiavit,

    Quint. 7, 8, 2:

    repudiari etiam futurum matrimonium potest,

    Dig. 50, 16, 191.—
    B.
    To reject, refuse to accept an inheritance:

    si heres bona repudiaverit,

    Dig. 37, 14, 21 fin.:

    fideicommissum,

    ib. 31, 1, 35:

    hereditatem,

    ib. 31, 1, 77, § 31:

    legatum a se,

    ib. 33, 5, 10:

    voluntatem defuncti,

    ib. 32, 1, 80.—
    II.
    Transf., in gen., to reject, refuse; to scorn, disdain, repudiate (very freq. and good prose;

    syn.: reprobo, aspernor, respuo): cujus vota et preces a vestris mentibus repudiare debetis,

    Cic. Clu. 70, 201:

    consilium senatūs a re publicā,

    to remove, withdraw from the State, id. de Or. 3, 1, 3:

    repudia istos comites,

    Plaut. Merc. 5, 2, 30:

    duces,

    Caes. B. C. 2, 32:

    nobilitatem supplicem,

    Cic. Planc. 20, 50:

    eloquentia haec forensis spreta a philosophis et repudiata,

    id. Or. 3, 13; cf.:

    repudiata rejectaque legatio,

    id. Phil. 9, 6, 15; Quint. 3, 6, 33:

    genus totum liberi populi,

    Cic. Rep. 1, 32, 49:

    condicionem,

    Plaut. Trin. 2, 4, 54; Cic. Quint. 14, 46:

    beneficium,

    Plaut. Trin. 3, 2, 11; cf.:

    gratiam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 40:

    consilium,

    Ter. And. 4, 3, 18:

    legem,

    Cic. Lael. 25, 96:

    patrocinium voluptatis (corresp. to vituperare),

    id. Fin. 2, 21, 67:

    provinciam,

    id. Phil. 3, 10, 26:

    opimum dictionis genus funditus,

    id. Or. 8, 25:

    ista securitas multis locis repudianda,

    id. Lael. 13, 47:

    iracundia omnibus in rebus repudianda,

    id. Off. 1, 25, 89:

    virtus, quam sequitur caritas, minime repudianda est,

    id. Lael. 17, 61.—Hence, part.: rĕpŭdĭātus, a, um; as subst.: rĕpŭ-dĭāta, ae, f., a divorced wife:

    sin autem vidua, vel repudiata,

    Vulg. Lev. 22, 13; id. Num. 30, 10; cf. id. Ezech. 44, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > repudiatus

  • 17 repudio

    rĕpŭdĭo, āvi, ātum, 1, v. a. [repudium], t. t.
    A.
    Of persons married or betrothed, to cast off, put away, divorce, repudiate (cf. reicio):

    sponsas admodum adulescens duas habuit... priorem... virginem adhuc repudiavit,

    Suet. Claud. 26:

    uxorem,

    id. Caes. 79; so id. Tib. 35 fin.:

    Liviam repudiatam relegavit,

    id. Calig. 25:

    ob hoc repudiatus,

    id. Gram. 3; Quint. 4, 2, 98; 8, 5, 31:

    si repudiatur miles, mulier mecum perit,

    Plaut. Truc. 4, 1, 8; cf.:

    repudiatus repetor,

    Ter. And. 1, 5, 14:

    sponsum,

    Suet. Caes. 21; id. Gram. 3:

    (mulier marito) amatorium dedit, repudiavit,

    Quint. 7, 8, 2:

    repudiari etiam futurum matrimonium potest,

    Dig. 50, 16, 191.—
    B.
    To reject, refuse to accept an inheritance:

    si heres bona repudiaverit,

    Dig. 37, 14, 21 fin.:

    fideicommissum,

    ib. 31, 1, 35:

    hereditatem,

    ib. 31, 1, 77, § 31:

    legatum a se,

    ib. 33, 5, 10:

    voluntatem defuncti,

    ib. 32, 1, 80.—
    II.
    Transf., in gen., to reject, refuse; to scorn, disdain, repudiate (very freq. and good prose;

    syn.: reprobo, aspernor, respuo): cujus vota et preces a vestris mentibus repudiare debetis,

    Cic. Clu. 70, 201:

    consilium senatūs a re publicā,

    to remove, withdraw from the State, id. de Or. 3, 1, 3:

    repudia istos comites,

    Plaut. Merc. 5, 2, 30:

    duces,

    Caes. B. C. 2, 32:

    nobilitatem supplicem,

    Cic. Planc. 20, 50:

    eloquentia haec forensis spreta a philosophis et repudiata,

    id. Or. 3, 13; cf.:

    repudiata rejectaque legatio,

    id. Phil. 9, 6, 15; Quint. 3, 6, 33:

    genus totum liberi populi,

    Cic. Rep. 1, 32, 49:

    condicionem,

    Plaut. Trin. 2, 4, 54; Cic. Quint. 14, 46:

    beneficium,

    Plaut. Trin. 3, 2, 11; cf.:

    gratiam populi Romani,

    Caes. B. G. 1, 40:

    consilium,

    Ter. And. 4, 3, 18:

    legem,

    Cic. Lael. 25, 96:

    patrocinium voluptatis (corresp. to vituperare),

    id. Fin. 2, 21, 67:

    provinciam,

    id. Phil. 3, 10, 26:

    opimum dictionis genus funditus,

    id. Or. 8, 25:

    ista securitas multis locis repudianda,

    id. Lael. 13, 47:

    iracundia omnibus in rebus repudianda,

    id. Off. 1, 25, 89:

    virtus, quam sequitur caritas, minime repudianda est,

    id. Lael. 17, 61.—Hence, part.: rĕpŭdĭātus, a, um; as subst.: rĕpŭ-dĭāta, ae, f., a divorced wife:

    sin autem vidua, vel repudiata,

    Vulg. Lev. 22, 13; id. Num. 30, 10; cf. id. Ezech. 44, 22.

    Lewis & Short latin dictionary > repudio

  • 18 salubritas

    sălūbrĭtas, ātis, f. [salubris].
    I.
    Healthfulness, wholesomeness, salubrity (class.):

    hostiarum exta, quorum ex habitu atque ex colore tum salubritatis, tum pestilentiae signa percipi,

    Cic. Div. 1, 57, 131:

    amoenitatem hanc (sc. hujus loci) et salubritatem sequor,

    id. Leg. 2, 1, 3;

    so of places,

    id. Agr. 2, 35, 95; Varr. R. R. 1, 4, 3 sq.; Suet. Tib. 11; Auct. B. G. 8, 52; cf.:

    aquarum,

    Liv. 42, 54 fin.; Tac. A. 12, 66; Plin. 5, 16, 15, § 72:

    nemorum,

    id. 37, 10, 77, § 201:

    caeli,

    Col. 1, 3, 1; Plin. 37, 12, 77, § 201; Plin. Ep. 8, 1, 3:

    vinorum,

    Plin. 14, 6, 8, § 64 et saep.:

    salubritatis indicium,

    id. 31, 3, 22 init. —In plur.:

    de salubritatibus in moenium collocationibus,

    Vitr. 5, 3, 1.—
    B.
    Transf.: a vobis (jurisconsultis) salubritas quaedam, ab iis qui dicunt, salus ipsa petitur, healthfulness,... health (a means of safety... safety itself), Cic. Mur. 13, 29:

    salubritas et quasi sanitas Atticae dictionis,

    the healthy vigor and soundness, as it were, of Attic speech, id. Brut. 13, 51 (cf. id. Or. 26, 90).—
    II.
    (Acc. to salubris, II.) Health, soundness, vigor (not ante-Aug.):

    quae ad requiem animi aut salubritatem corporum parentur,

    Tac. A. 2, 33:

    veterem illam formam salubritati magis conduxisse,

    id. ib. 15, 43:

    sensim toto corpore salubritas percipi potuit,

    Curt. 3, 6, 16:

    haec remedia salubritatem faciunt,

    Col. 6, 4, 2.— In plur.:

    Socrates dicitur salubritates corporis retinuisse,

    Gell. 2, 1, 5:

    dicunt morbos salubritatesque circumire,

    Censor. 18, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > salubritas

  • 19 sanitas

    sānĭtas, ātis, f. [sanus], soundness of body, health (class., = valetudo bona; opp. valetudo mala, imbecillitas; cf.

    also salus): est enim corporis temperatio, cum ea congruunt inter se, e quibus constamus, sanitas: sic animi dicitur, cum ejus judicia opinionesque concordant,

    Cic. Tusc. 4, 13, 30; cf. id. ib. 3, 5, 10.
    I.
    Lit.:

    Apollo, quaeso te, ut des Salutem et sanitatem nostrae familiae,

    Plaut. Merc. 4, 1, 13 (for which, in the old formula of prayer in Cato, R. R. 141, 3: duis bonam salutem valetudinemque; v. salus, I. A. init.): ut alimenta sanis corporibus agricultura, sic sanitatem aegris medicina promittit, Cels. prooem. init.:

    qui incorruptā sanitate sunt,

    Cic. Opt. Gen. 3, 8 (for which, shortly before:

    contenti bonā valetudine): aegro interim nil ventura sanitas prodest,

    Sen. Ep. 117, 26; Tac. A. 1, 68 fin.:

    si robur corporibus bonum, non est minus sanitas,

    Quint. 5, 10, 89 N. cr.; so, corporis (with integritas), Gell. 18, 1, 5:

    pecoris,

    Varr. R. R. 2, 1, 21:

    hostiae,

    id. ib. 2, 5, 11: donec sanitate ossis dolor finiatur, by the healthy condition of the bone, i. e. by the bone ' s being completely healed, Cels. 8, 8 fin.:

    ad sanitatem dum venit curatio,

    while the cure is being perfected, Phaedr. 5, 7, 12; cf.:

    folia ligni ad sanitatem gentium,

    Vulg. Apoc. 22, 2:

    redire in statum pristinum sanitatis,

    Ambros. in Psa. 40, 12:

    restitui sanitati,

    to recover, Vulg. Matt. 12, 13; Sulp. Sev. Chron. 1, 13 fin.:

    sanitatem reddere,

    Cels. 2, 8; Arn. 7, 39:

    pristinae aliquem sanitati restituere,

    Hier. Ep. 76, 8; Sulp. Sev. Vit. St. Mart. 21:

    recipere sanitatem,

    Just. 11, 8, 9; Cels. 6, 15 fin.:

    recuperare sanitatem,

    Just. 20, 2, 9; 32, 3, 9.—
    II.
    Trop.
    A.
    Soundness of mind (opp. to passionate excitement), right reason, good sense, discretion, sanity, etc. (v. Cic. Tusc. 4, 13, 30 supra):

    sanitatem enim animorum positam in tranquillitate quādam constantiāque censebant,...quod in perturbato animo, sicut in corpore, sanitas esse non posset,

    Cic. Tusc. 3, 4, 9:

    sua quemque fraus, suum scelus de sanitate ac mente deturbat,

    id. Pis. 20, 46; pravarum opinionum conturbatio et ipsarum inter se repugnantia sanitate spoliat animum morbisque perturbat, id. Tusc. 4, 10, 23:

    plebem ad furorem impellit, ut facinore admisso ad sanitatem pudeat reverti,

    Caes. B. G. 7, 42; 1, 42:

    ad sanitatem se convertere,

    Cic. Sull. 5, 17:

    ad sanitatem redire,

    id. Fam. 12, 10, 1:

    ad sanitatem reducere,

    id. Verr. 2, 2, 40, § 98:

    perducere ad sanitatem,

    Hirt. B. G. 8, 22; Cic. Phil. 11, 14, 37; Liv. 2, 29; 2, 45; Phaedr. 4, 25, 35:

    est omnino Priscus dubiae sanitatis,

    Plin. Ep. 6, 15, 3.—
    B.
    Of style, soundness or correctness of style, propriety, regularity, purity, etc.:

    insulsitatem et insolentiam, tamquam insaniam orationis odit, sanitatem autem et integritatem quasi religionem et verecundiam orationis probat,

    Cic. Brut. 82, 284:

    summi oratoris vel sanitate vel vitio,

    id. ib. 80, 278:

    ut (eloquentia) omnem illam salubritatem Atticae dictionis et quasi sanitatem perderet,

    lost all the healthy vigor and soundness, as it were, of Attic speech, id. ib. 13, 51 (v. salubritas, I. fin.; and cf. id. Opt. Gen. 3, 8):

    qui suae imbecillitati sanitatis appellationem, quae est maxime contraria, obtendunt,

    Quint. 12, 10, 15; cf. Tac. Or. 23:

    eloquentiae,

    id. ib. 25.—
    C.
    Rarely of other abstract things:

    victoriae,

    solidity, permanence, Tac. H. 2, 28 fin.:

    metri,

    regularity, correctness, Macr. S. 5, 17 fin.

    Lewis & Short latin dictionary > sanitas

  • 20 semoveo

    sē-mŏvĕo, mōvi, mōtum, 2, v. a., to move apart, to put aside, remove, separate (rare but class.; syn.: sepono, sejungo).
    I.
    Lit.:

    vos semotae, nos soli,

    Ter. And. 1, 5, 50:

    qui ante voce praeconis a liberis semovebantur,

    Cic. Har. Resp. 12, 26.—
    II.
    Trop., to part, separate, remove:

    Strato ab eā disciplinā omnino semovendus est,

    Cic. Ac. 1, 9, 34:

    omnes sententias eorum omnino a philosophiā,

    id. Fin. 2, 13, 39:

    te a curis,

    Lucr. 1, 51;

    for which, also: curā metuque,

    id. 2, 19:

    egestatem ab dulci vitā,

    id. 3, 66:

    verba,

    Cic. de Or. 3, 5, 19:

    voluptatem semovendam esse,

    id. Fin. 5, 8.— Hence, sēmōtus, a, um, P. a., remote, distant, far removed.
    A.
    Lit.: colloquium petunt semoto a militibus loco, * Caes. B. C. 1, 84:

    munitiones semotarum partium, Auct. B. Alex. 2, 3: longe semota tuemur,

    Lucr. 5, 579; 4, 288:

    terris semota,

    Hor. Ep. 2, 1, 21:

    semoti prius tarda necessitas Leti corripuit gradum,

    id. C. 1, 3, 32.—
    B.
    Trop.:

    omnis divum natura Semota ab nostris rebus sejunctaque longe,

    remote, different, distinct, Lucr. 2, 648:

    cura semotu' metuque,

    id. 2, 19:

    semota ab dulci vitā stabilique,

    id. 3, 66.— Comp.:

    quo nihil a sapientis ratione semotius,

    Lact. 5, 15 med.:

    ut eorum disputationes et arcana semotaé dictionis peritus exciperem,

    i. e. of their familiar conversation, Tac. Or. 2.—
    * Adv.: sēmōtē, separately, apart, Marc. Emp. 20.

    Lewis & Short latin dictionary > semoveo

См. также в других словарях:

  • Figura dictionis —         (лат.) неправильное умозаключение, возникающее из за смешения неск. значений слова. Философский энциклопедический словарь. М.: Советская энциклопедия. Гл. редакция: Л. Ф. Ильичёв, П. Н. Федосеев, С. М. Ковалёв, В. Г. Панов. 1983 …   Философская энциклопедия

  • Софистические опровержения —         «СОФИСТИЧЕСКИЕ ОПРОВЕРЖЕНИЯ» («Zocpicmkol ЕА.£ухol», лат. «Sophistici Elenchi») трактат Аристотеля. Это сочинение большинство комментаторов рассматривает в качестве девятой книги «Топики». Его предметом являются «софистические… …   Энциклопедия эпистемологии и философии науки

  • Johannes Daniël van Lennep — (auch: Johann Daniel van Lennep; * 18. November 1724 in Leeuwarden ; † 6. Februar 1771 in Burscheid) war ein niederländischer Philologe. Inhaltsverzeichnis 1 Leben 2 Werke 3 Literatur …   Deutsch Wikipedia

  • JOHANNES Chrysostomus — vel Chrysorrhemon. Ep. Constantionopolitanus, a Theophilo Alexandrino Ep. oppressus, Pontum in enilium pergere coactus est, ubi Obiit A. C. 403. Historia paulo prolixius sic habet: Antiochiâ ad Orontem in Caelesyria oriundus, patre Secundo, matre …   Hofmann J. Lexicon universale

  • Наук, Август Карлович — ординарный академик Императорской Академии Наук; род. 18 сентября 1822 года в селении Ауэрштедт, близ Йены. Его отец, местный пастор, умер, когда Августу, младшему из четырех сыновей, было 8 лет, и воспитание ребенка принял на себя его дядя,… …   Большая биографическая энциклопедия

  • Таппе, Август Вильгельмович — (Dietrich August Wilhelm) учитель немецкого училища св. Петра в Петербурге, немецкий пастор, доктор философии и теологии, составитель учебников, родился в Ганновере 9 февраля 1778 г. Образование получил в Геттингенском университете, где изучал… …   Большая биографическая энциклопедия

  • Гейнекций — (Иоганн Готлиб, по немецки Heinecke) известный немецкий юрист (1681 1741), изучал богословие в Лейпциге, где защитил магистерскую диссертацию под заглавием De habitu et insignibus sacerdotibus apostolorum , обнаружившую стремление сблизить… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Гоогевин — (Hendrik Hoogeveen) голландский филолог (1712 1791), был ректором в Делфте. Известен главным образом изданием De praecipiis graecae dictionis idiotismis Вигерия (Лейден, 1743) и сочинением Doctrina particularum linguae Graecae (Амст., 1769) …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Гейнекций Иоганн-Готлиб — (по немецки Heinecke) известный немецкий юрист (1681 1741), изучал богословие в Лейпциге, где защитил магистерскую диссертацию под заглавием De habitu et insignibus sacerdotibus apostolorum , обнаружившую стремление сблизить богословские… …   Энциклопедический словарь Ф.А. Брокгауза и И.А. Ефрона

  • Christian Gottlieb Kluge der Jüngere — (* 6. August 1742 in Wittenberg; † 12. April 1824 in Meißen) war ein deutscher evangelischer Theologe und Pädagoge. Leben Geboren als Sohn von Christian Gottlieb Kluge der Ältere, besuchte er die Stadtschule in Wittenberg und 1756 1762 das… …   Deutsch Wikipedia

  • Gottfried Hermann — Gemälde v …   Deutsch Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»